Sifaudin Ridwan: 2012

Mendengarkan cerita Rakyat

Kompetensi Dasar

Mendengarkan cerita rakyat yang disampaikan secara langsung atau melalui rekaman

Indikator :

1. Menyebutkan ciri-ciri cerita rakyat

2. Menemukan unsur intrinsik cerita rakyat

3. Menceritakan kembali isi cerita.

4. Memberi tanggapan secara lisan terhadap isi cerita.

Tujuan Pembelajaran :

1. Menyebutkan ciri-ciri cerita rakyat

2. Menemukan unsure intrinsic cerita rakyat

3. Menceritakan kembali isi cerita.

4. Memberi tanggapan secara lisan terhadap isi cerita.

Materi Pembelajaran

Crita rakyat yaiku crita kang wis sumebar ing masyarakat, kang cacahe ora bisa kapetung, ora cetha kala mangsane, ora bisa dilari sapa sejatine sing nganggit.

Crita rakyat bisa kaweruhi nganti saprene amarga kadongengake liwat lathi menyang lathi, turun temurun saka mbah buyut tekan saanak putune.

Dene ciri kang bisa dipethil saka crita rakyat kang ana, yaiku :

1. Anonim, ora diweruhi sapa sejatine kang nganggit

2. Kolektiif, dianggep duweke rakyat bareng-bareng

3. Statis, ora ana owah-owahan sing wigati saka jaman biyen menyang jaman saiki

4. Imajiner, nggambarake kedadeyan-kedadeyan kang mokal anane

5. Ngemu tuladha, nyritakake bab ala lan bener kanggo tuladha

Tema kang diangkat ana ing crita rakyat kayata :

1. Legenda ( asal usule papan panggonan )

2. Fabel ( Crita donyaning kewan )

3. Crita dewa-dewi

4. Crita Bathara

5. Crita becik katandhingake tumindak ala/durjana

Tuladha Crita Rakyat :

Sendang Sani

Sunan Kalijaga lan Ki Rangga sarta para santrine pada nuju padhepokan Sunan Muria. Nadyan papan dununge adoh, Sunan Kalijaga kaya-kaya ora duwe kesel babar pisan. ” kayane wis tekan Kadhipaten Pati Pesantren, sedela maneh tekan Padhepokan Muria,” ngendikane Sunan Kalijaga marang murid-muride.

Nalika wanci sholat dzuhur, Sunan Kalijaga ngajak leren ing sangisore wit gedhe, banjur mrentah Ki Rangga supaya golek banyu kanggo wudlu. Ki Rangga lan kancane padha bingung amarga ing papan kono garing ora ana banyune.

Weruh murid-muride padha bingung, Sunan Kalijaga karo mesem ngendika, ” Ki Rangga becike awake dhewe nyuwun marang gusti. Banjur jaganen wit iki muga-muga ana sumber kang mili. Nanging elingana kedadean apa wae kang ana ing kene, kuwi kersane gusti. Aja padha lali yen ana kadadean apa wae, enggal kabarna marang aku ing samburine grumbul iku” ature Sunan Kalijaga.

Ki Rangga lan kanca-kanca padha nunggu wit kuwi nganti keturon. Bareng tangi klambine padha teles kebes amarga panggonan mau wis kebak banyu. Saking senenge, Ki Rangga lan kanca-kancane padha lali karo welige Sunan Kalijaga. Ki Rangga lan kanca-kancane padha ciblon.

Sunan Kalijaga bali meneh menyang papan mau. Ngerti polahe Ki Rangga, Sunan Kalijaga ketrucut ngendikan ”Ki Rangga isih eling karo welingku, apa wae kedadean ing kene kabarna marang aku, ora malah langen kaya bulus.”

Sanalika Ki Rangga lan kanca-kancane padha dadi bulus. Sunan Kalijaga ora sida wudlu amarga banyune wis reged kena sisane Ki Rangga lan kanca-kancane. Mula papan mau diarani Sendang Sani saka kedadean Sunan Kalijaga kang murungake niyate wudlu marga disisani utawa didhisiki Ki Rangga. Papan mau kurang luwih telung kilometer sisih lor Kutha Pati.

Gladhen

1. Temokna unsur intrinsik kang ana ing sajerone crita rakyat mau!

2. Amanat apa kang bisa ditemokake ana ing crita mau?

3. Tutupa bukumu, nuli critakna meneh crita Sendang Sani mau ing ngarep kelas!

Garapan Omah

1. Saben wewengkon duwe crita kang diarani crita rakyat. Critakna salah sijining crita rakyat kang ana ing sakupeng desamu dhewe-dhewe!

2. Coba, golekna crita rakyat legenda kedadeane Kutha Pekalongan.

Sifaudin Ridwan

Sabtu, 14 Juli 2012

Cerita Rakyat

Tembang Sinom